همیشه برای ما ایرانی ها جالب بود بدانیم سیستم آموزشی ژاپن چطور کار میکند؛
از آنجایی که منبع موثقی برای اطلاع نبود، دست به دامانِ مجلات زرد و یک کلاغ چهل کلاغ آنهایی که رفتند و دیده اند می شدیم تا تصویری از سیستم آموزشی چشم بادومی هایی که فیلم هایشان پر از مبارزه بر هواست را در ذهن داشته باشیم…

اما فرهنگ ژاپنی، قدمتی چندین هزار ساله دارد؛
از نظر قدمت و تاریخچه جز معدود کشورهایی است که میتوان با تاریخ و قدمت کشورمان یعنی ایران مقایسه کرد.

بنابراین با توجه به جمعیت 127 میلیون نفری(!) حتما باید یک سیستم آموزشی قدرتمند برای اداره و پرورش نیروی کار خوب ترتیب داده باشند… و البته این کار را هم کرده اند.

اگر دوستدار فرهنگ ژاپنی‌ها هستید شاید اگر بدانید که دانش آموزان مدارس دولتی ژاپن نهار خود را در کلاس و با حضور معلمشان می‌خورند، شوکه خواهید شد ! چون تا زمانی که یادمان می آید در مدارس کشورمان زنگ تفریح معلم ها در یک اتاق مخصوص معلم ها و بچه ها در حیاط مشغول خورد و خوراک و بازی بودند…

جالب است بدانید، ژاپن نیز بر اساس اصول آموزشی سازمان یونسکو پیروی میکند. سازمان علمی، فرهنگی و تربیتی ملل متحد که به اختصار UNESCO می نامند یکی از سازمان‌های تخصصی وابسته به سازمان ملل متحد است که درسال ۱۹۴۵ تشکیل شد.

هدف این سازمان کمک به صلح و امنیت در جهان از راه همکاری بین‌المللی در زمینه‌های آموزشی و علمی و فرهنگی و تربیتی به منظور افزایش احترام به عدالت و قانون‌مداری و حقوق بشر، بر پایه منشور سازمان ملل متحد است.

البته ایران نیز عضو این سازمان است، اما اصول UNESCO در آموزش چیست؟

1. یادگیری به منظور دانستن – Learning to know
2. یادگیری به منظور اقدام کردم – Learning to Do
3. یادگیری به منظور بودن – Learning to Be
4. یادگیری به منظور زندگی کردن در کنار هم – Learning to Live Together

در ادامه، از وقایعی درباره سیستم آموزشی ژاپن پرده بر خواهیم داشت که عموم مردم از آن بی‌خبرند:

1. سه سال اول تحصیل، بدون آزمون !
چرا دانش آموزان ژاپنی تا مقطع چهارم تحصیل شان نیازی با آزمون دادن ندارند؟ چرا که ژاپنی‌ها برای رفتار و ادب ارزش بسیاری قائل هستند.

فرهنگ ژاپنی‌ها حکم می‌کند که در سیستم آموزشی ژاپن آداب معاشرت مناسب به دانش آموزان جوان مهم‌تر از صرف انرژی کلاس برای این آزمون‌های استاندارد است. باور نهفته در نظام آموزشی ژاپنی‌ها این است که می‌بایست شخصیت دانش‌آموز پرورش یابد.

بنابراین، بهترین کار این است که پیشرفت علمی دانش‌آموز را فعلاً ملاک قضاوت وی قرار ندهند.
احترام گذاشتن به دیگران در کلاس‌ها درس داده می‌شود. دانش آموزان باید به یک دیگر و صد البته به معلم خود، احترام بگذارند.

رابطه بین دانش‌آموز و معلم در این کلاس‌های درس بسیار مهم است. دانش‌آموزانی که نمی‌خواهند معلم خود را ناامید کنند، رفتار بدی از خود نشان نمی‌دهند.

2. سرایدار مدرسه، مسئول نظافت نیست! دانش آموزان مدرسه را نظافت می‌کنند.

دانش آموزان ژاپنی باید هرکجایی که حضور و فعالیت دارند را خودشان تمیز کنند! آنها کلاس‌های درس و سرویس‌های بهداشتی را نظافت می‌کنند. نکته این کار اینجاست که آنها باید کار تیمی را یاد بگیرند، مسئولیت‌ها را بین خود تقسیم کنند و توجه بیشتری برای مراقبت از اشیاء (و نه فقط اشخاص) داشته باشند.

شاید درسی که از این کار می‌توان گرفت این باشد که اهمیتی که این دانش آموزان برای محل آموزش خود قائل می‌شوند، بازتابنده اهمیتی است که برای دیگران قائل هستند. فرصت‌های ساخت شخصیتی متعالی را نباید سرسری گرفت.

دانش آموزان برای انجام چنین وظایفی به چند گروه تقسیم می‌شوند. این گروه‌ها در طول سال به‌صورت چرخشی کار می‌کنند تا هر دانش‌آموز انجام هر یک از این وظایف را تجربه کند. در مواقع نظافت، دانش آموزان به گروه‌های کوچکی تقسیم می‌شوند و به هر یک از این گروه‌ها مسئولیتی محول می‌شود.

3. همه دانش آموزان ژاپنی غذایی یکسان می‌خورند؛ یک وعده غذایی متعادل
جدا از اینکه تعدادی از دانش آموزان ژاپنی نسبت به برخی از غذاها حساسیت دارند، همه این دانش آموزان غذایی از منویی استاندارد می‌خورند. نه نهارهایی با ارزش غذایی کم، قند افزوده و چربی ترانس که در مدارس دولتی آمریکا سرو می‌شود.

ژاپنی‌ها از همان ابتدا به فرزندان خود می‌آموزند که غذایی سالم بخورند و مواد اولیه غنی و سهم‌های غذایی را برایشان اولویت‌بندی می‌کنند. منوهایی که در این مدارس سرو می‌شود حاصل همکاری کارشناسان مراقبت بهداشتی و آشپزهای آموزش‌دیده است.

علاوه بر این، نهار این مدارس عمدتاً از مواد اولیه تازه و محلی تهیه می‌شود.
معلم‌ها نهار خود را در کنار دانش آموزان می‌خورند. امری که باعث تحکیم رابطه میان دانش آموزان و معلمشان می‌شود. در اکثر مواقع، دانش آموزان در هنگام نهار غذا را برای یکدیگر سرو می‌کنند تا مسئولیت نیکی کردن و نیک بودن را در تمام کلاس گسترش دهند.

4. در مدارس دولتی ژاپن هنرهای سنتی آموزش داده می‌شود.

دانشی بنیادی که در نظام آموزشی ژاپن در نظر گرفته‌شده است بسیار فراتر از اساس مدارس دولتی آمریکاست. دانش آموزان ژاپنی به یادگیری هنرهای سنتی فرهنگ خود مشغول می‌شوند؛ نظیر شودو (خطاطی ژاپنی) و هایکو (سبکی از اشعار ژاپنی) در هنر شودو، حروف کانجی و کانا با قلم‌مو درخت بامبو و جوهر بر روی کاغذ برنجی نوشته می‌شوند.

این هنرها نیازمند دانش زبانی هستند و آهسته‌آهسته احترامی بیشتر برای سنت‌های فرهنگی به ارمغان می‌آورند.

در واقع در سیستم آموزشی ژاپن، ابتدا به داشته های تاریخی می پردازند و بعد اولویت را به دانش عمومی در دنیا اختصاص میدهند.

5. دانش آموزان ژاپنی لباس فرم می‌پوشند.
از دوره اول متوسطه به بعد، تقریباً تمامی دانش آموزان ژاپنی می‌بایست با لباس فرم به مدرسه بروند. استانداردها متفاوت هستند، اما اغلب این لباس‌های فرم با این توصیفات ارائه می شوند : لباس‌ فرم مشکلی و به سبک نظامی برای دانش آموزان پسر، و بلوز و دامن به سبک ملوانی برای دانش آموزان دختر.

این لباس‌های فرم طرح و رنگی ساده و متعادل دارند.

همانند دیگر استانداردهایی که در مدارس رعایت می‌شوند، قانون پوشیدن لباس فرم نیز هدفمند بوده است. نکته این کار اینجاست که پوشیدن تن‌پوشی یکسان و یکدست، احساس اجتماعی قوی‌تری در میان آنها القا می‌کند.

و همچنین تمرکز دانش آموزان از برتری نسبت به همدیگر با اشیای مادی مثل لباس نیز زدوده میشود، ننگ اجتماعی ناشی از ظاهر نامناسب هم از میان برداشته می‌شود و به دانش آموزان این امکان را می‌دهد که فقط بر روی یادگیری تمرکز کنند.

برخی از مدارس ژاپنی قوانینی سفت‌وسخت برای لوازمی جانبی نظیر کوله‌پشتی و همچنین آرایش و مدل مو دارند.

برگرفته از سایت کارآفرینان جوان